Trong các đoạn quảng cáo, động vật chăn nuôi được miêu tả như đang sống một cuộc sống tốt đẹp: khung cảnh nông thôn, ánh nắng, đồng cỏ, động vật di chuyển tự do trong bình yên và hạnh phúc…
Thật không may, trong ngành chăn nuôi hiện đại, hàng tỷ tỷ động vật được nuôi dưỡng trong điều kiện tồi tệ và phải chịu đựng đủ loại hành vi tàn ác.
Trong bài viết này, chúng tôi lập luận rằng động vật nuôi nên được xem là nhóm ưu tiên cho những ai muốn tận dụng sự nghiệp của mình để giúp đỡ động vật. Những lý do chính là:
- Động vật chăn nuôi phải chịu đựng rất nhiều đau khổ và số lượng của chúng vô cùng lớn (có thể nhiều hơn bạn nghĩ).
- Sự đau khổ của chúng bị thờ ơ một cách đáng kinh ngạc, ngay cả trong phong trào thúc đẩy phúc lợi động vật (điều này có nghĩa là đóng góp của bạn có thể tạo ra tác động lớn hơn).
- Có những cách đã được chứng minh hiệu quả và cả những cách đầy hứa hẹn để giúp đỡ chúng.
Quy mô của sự đau khổ
Những yếu tố chính gây ra sự đau khổ cho động vật chăn nuôi là:
- Bị giam cầm
- Việc chọn lọc giống
- Các phương pháp giết mổ
- Số lượng động vật bị ảnh hưởng cao đến mức báo động
Chuồng trại chật chội
Đại đa số động vật chăn nuôi được nuôi trong không gian sống vô cùng chật chội. Ví dụ:
- Hầu hết gà nuôi trong trang trại có không gian sống nhỏ hơn một tờ giấy A4 cho mỗi con.
- Động vật thủy sản nuôi được nhốt chật chội trong ao, hồ hoặc lồng biển suốt cuộc đời.
- Lợn nái sinh sản bị nhốt trong chuồng đến mức không thể quay đầu.
Như bạn có thể hình dung, việc nhốt chật chội đến mức cực đoan như vậy rất có hại cho phúc lợi động vật:
- Chúng bị yếu xương do thiếu vận động.
- Chúng bị căng thẳng cao độ do thiếu những trải nghiệm tích cực và mới mẻ trong suốt cuộc đời.
- Chúng phải chịu đựng mùi hôi thối và bẩn thỉu do lượng phân lớn từ số lượng động vật khổng lồ được nuôi chung trong không gian hẹp.
Và tại sao chúng phải chịu đựng những việc này? Bởi vì việc nuôi nhốt động vật là thuận tiện cho ngành công nghiệp. Càng ít động vật di chuyển, càng ít thức ăn chúng cần tiêu thụ, từ đó giảm chi phí. Ngành công nghiệp cũng có thể cắt giảm chi phí lao động: chỉ cần một số ít công nhân có thể quản lý hàng chục nghìn con vật bị nhốt trong điều kiện cực kỳ chật hẹp.
Lựa chọn giống
Để tối đa hóa lợi nhuận, ngành công nghiệp chăn nuôi cần sản xuất lượng sản phẩm động vật lớn nhất có thể. Một yếu tố quan trọng thúc đẩy cái gọi là "hiệu quả" trong sản xuất động vật là giống loài. Thông qua việc chọn lọc giống trong vài thập kỷ qua, ngành công nghiệp đã thay đổi đáng kể các loài động vật nuôi. Kết quả là:
- Gà nuôi lấy thịt hiện nay nặng gấp đôi trọng lượng cơ thể tự nhiên của chúng.
- Gà đẻ trứng đẻ từ 250 đến 350 quả mỗi năm, gấp gần 10 lần so với các loài gà tự nhiên.
- Một số giống bò nuôi lấy sữa sản xuất khoảng 28 lít sữa mỗi ngày, so với giống bò tự nhiên chỉ sản xuất 4 lít.
Trong các trang trại cá, việc chọn lọc giống phổ biến nhất là tạo ra đàn cá toàn đực hoặc toàn cái bằng cách cho cá ăn hóc-môn giới tính hoặc sử dụng nhiệt độ để gây sốc cho trứng mới thụ tinh và tạo ra sự biến đổi nhiễm sắc thể. Những thay đổi nhân tạo này gây ra nhiều dị tật và khuyết tật ở cá. Một lần nữa, tất cả điều này đều nhằm mục đích tối đa hóa lợi nhuận, để động vật phát triển thịt hoặc đẻ trứng nhanh hơn.
Các thao tác biến đổi giống này gây ra hậu quả nghiêm trọng cho động vật. Động vật không thể thích nghi tốt với cơ thể không tự nhiên của mình. Chúng mắc phải các vấn đề về tim mạch, khó thở, khập khiễng và chấn thương chi. Nhiều loài cá nuôi cũng phải chịu các dị tật xương và mù lòa như tác dụng phụ của các thao tác này.
Phương pháp giết mổ
Hầu hết động vật chăn nuôi đều phải đối mặt với khoảnh khắc cuối cùng tồi tệ nhất trong cuộc đời: giết mổ. Nhiều động vật nuôi trong trang trại công nghiệp bị giết mổ mà không được gây mê hiệu quả: chúng vẫn tỉnh táo khi bị giết. Động vật trên cạn sau đó phải chịu đựng từ một đến hai phút đau đớn cực độ khi cổ họng bị cắt.
===
Các loài động vật thủy sinh phải đối mặt với cái chết chậm chạp và đau đớn hơn. Hầu hết các loài cá được "thu hoạch" từ nước và bị bỏ lại cho đến khi ngạt thở trong không khí hoặc trên băng, một quá trình chậm chạp và đau đớn.
===
Số liệu
Ước tính có 40,5 tỷ con vật nuôi trên đất liền và 125 tỷ con cá nuôi đang sống tại bất kỳ thời điểm nào.
Có thể khó hình dung những con số này. Những so sánh sau đây có thể giúp bạn hiểu rõ hơn về quy mô cực kỳ lớn của sự đau khổ trong chăn nuôi động vật:
- Thành phố đông dân nhất thế giới, Tokyo, có khoảng 37 triệu người.
- Quốc gia đông dân nhất thế giới, Ấn Độ, có khoảng 1,4 tỷ người.
- Tổng dân số thế giới là 8,1 tỷ người.
Số lượng động vật nuôi sống tại bất kỳ thời điểm nào là hơn hàng trăm lần so với dân số con người hiện tại.
Số lượng động vật nuôi cũng vượt xa các nhóm động vật khác:
- Động vật nuôi làm thú cưng: khoảng 1,45 tỷ
- Động vật được sử dụng trong phòng thí nghiệm: khoảng 192 triệu
- Động vật được sử dụng cho mục đích giải trí: có thể ít hơn 100 triệu. (Không có nhiều thống kê đáng tin cậy trong lĩnh vực này, nhưng xét thấy rằng số lượng vườn thú và rạp xiếc ít hơn nhiều so với phòng thí nghiệm và trang trại, con số này có thể nhỏ hơn nhiều.)
Điều đó có nghĩa là hơn 99% tất cả động vật được thuần hóa là động vật nuôi.
Những con số này có thể khiến bạn ngạc nhiên vì có thể bạn chưa từng thấy nhiều động vật như vậy trong cuộc sống hàng ngày. Điều đó hoàn toàn bình thường, vì những động vật này được nuôi trong các trang trại công nghiệp, nơi hàng trăm nghìn con vật bị nhồi nhét trong các cơ sở chăn nuôi tập trung. Nhưng chỉ vì chúng ta không thấy chúng trong cuộc sống thực không có nghĩa là chúng không tồn tại và không phải trải qua những đau khổ đó.
Và đây thực sự là một hiện tượng tương đối mới: những con số này chủ yếu là kết quả của quá trình công nghiệp hóa chăn nuôi động vật. Trước những năm 1960, số lượng động vật nuôi trong trang trại chỉ chiếm dưới 10% so với hiện nay. Sự phát triển của các trang trại công nghiệp đã làm tăng tổng số lượng động vật trong các trang trại này, đồng thời làm cho điều kiện sống của chúng trở nên tồi tệ hơn đáng kể.
Một hiện tượng tương tự cũng ảnh hưởng đến động vật thủy sản: sau khi ngành nuôi trồng thủy sản phát triển vào thập niên 1980, hàng triệu con cá bắt đầu được nuôi (và lượng cá đánh bắt tự nhiên cũng tăng lên, vì chúng được sử dụng làm thức ăn cho cá nuôi).
Mức độ thiếu quan tâm
Chăn nuôi công nghiệp là một ngành công nghiệp trị giá hàng nghìn tỷ đô la với hàng tỷ khách hàng trên toàn thế giới. Mặc dù có nhiều tổ chức hiệu quả đấu tranh chống lại ngành công nghiệp này và ủng hộ động vật, nhưng họ đơn giản là nhỏ hơn rất nhiều.
Hoạt động thúc đẩy phúc lợi động vật cũng chỉ là một phần nhỏ của phong trào thúc đẩy phúc lợi động vật nói chung. Hầu hết các nhà hoạt động và nhà tài trợ tập trung vào các nhóm động vật khác như thú cưng, động vật bị giam cầm hoặc động vật trong phòng thí nghiệm. Điều này là do:
- Thiếu nhận thức và quan tâm.
- Chưa hiểu được sự đau khổ tột cùng của động vật chăn nuôi.
- Phong trào thúc đẩy phúc lợi động vật nói chung vẫn còn khá non trẻ.
Có ít nhận thức và quan tâm đến động vật nuôi
Hầu hết những người quan tâm đến động vật chủ yếu quan tâm đến thú cưng. Đây là phản ứng bình thường, vì nhiều người có thể tương tác trực tiếp và xây dựng mối quan hệ tình cảm với mèo và chó. Khuôn mặt đáng yêu và lông mềm mại của động vật nuôi cũng tạo ra nhiều sự đồng cảm từ con người. Điều tương tự cũng áp dụng cho động vật được sử dụng trong giải trí, như voi hoặc cá heo.
Và khi những động vật này phải chịu đựng, điều đó trở nên rõ ràng hơn. Mọi người có thể thấy sự đau khổ của chúng trên đường phố, trong vườn thú hoặc trong rạp xiếc. Truyền thông cũng đưa tin về những câu chuyện này nhiều hơn, nên công chúng được thông tin đầy đủ hơn về sự đau khổ của những động vật này.
Thật không may, động vật chăn nuôi không có sự hiện diện tương tự. Ngành công nghiệp chăn nuôi giam giữ động vật trong các trang trại công nghiệp, xa tầm nhìn của công chúng. Hầu hết mọi người (đa số sống ở khu vực đô thị) không có trải nghiệm trực tiếp với động vật nuôi. Công chúng chủ yếu tương tác với động vật chăn nuôi như một sản phẩm (thịt, sữa, trứng), chứ không phải như một cá thể sống và điều này là do thiết kế của ngành công nghiệp. Ngành công nghiệp chi trả số tiền khổng lồ cho quảng cáo để tạo ra hình ảnh sai lệch về cách động vật thực sự được đối xử trong hệ thống thực phẩm.
Hình dáng bên ngoài của động vật nuôi cũng có thể là rào cản cho sự đồng cảm. Nhiều động vật nuôi không có những đặc điểm khuôn mặt và biểu cảm "dễ thương". Một số trong số họ cũng không phù hợp để được "vuốt ve", như động vật thủy sinh. Vì thái độ và mối quan tâm đạo đức của con người bị ảnh hưởng bởi cảm xúc, động vật chăn nuôi ở vào vị trí bất lợi hơn trong việc tạo ra sự đồng cảm so với các loài động vật khác.
Khó có thể hình dung sự đau khổ tột cùng của động vật chăn nuôi
Như đã giải thích ở trên, có hàng tỷ động vật nuôi đang sống vào bất kỳ thời điểm nào. Thật không may, trí óc con người không được lập trình để hiểu những con số khổng lồ như vậy. Chúng ta có xu hướng kết nối và phản ứng với những trường hợp liên quan đến cá nhân, chứ không phải những con số vô tận.
===
Cơ chế tâm lý này giải thích tại sao các nhà tiếp thị và nhà vận động thường thu hút sự chú ý của khán giả bằng cách tập trung vào "câu chuyện của một cá nhân". Tuy nhiên, điều này đặt động vật nuôi trong tình thế bất lợi, vì sự then chốt ở đây chính là sự đau khổ của động vật chăn nuôi phụ thuộc mạnh mẽ vào số lượng gây sốc của chúng.
===
Mặc dù động vật chăn nuôi chiếm 99% tổng số động vật được thuần hóa, ít người ủng hộ dành 99% sự quan tâm của mình cho động vật nuôi. Trong hầu hết các trường hợp, sự đau khổ của động vật nuôi được xem như một vấn đề trong số nhiều vấn đề khác, mà không tính đến quy mô rộng lớn chiếm áp đảo của nó.
Lịch sử của phong trào thúc đẩy phúc lợi động vật không dài lắm
Trong quá khứ, đã có những nỗ lực đáng kể để bảo vệ động vật. Các chiến dịch này chủ yếu tập trung vào bạo lực đối với thú cưng và động vật được sử dụng để vận chuyển. Thậm chí đã có các chiến dịch chống lại việc giải phẫu sống động vật — phẫu thuật trên động vật sống — ở châu Âu vào thế kỷ 19.
Thật không may, sự đau khổ của động vật trong trang trại đã không trở thành một trọng tâm chính trong phong trào vận động vì động vật cho đến nửa sau thế kỷ 20 — trùng với sự trỗi dậy của nông nghiệp chăn nuôi quy mô lớn vào những năm 1960. Vào thời điểm này, hầu hết mọi người có ít lựa chọn hơn về thực phẩm của họ. Cũng có rất ít điều mà những người vận động có thể làm để giúp đỡ động vật, ngoài việc kiêng các sản phẩm từ động vật.
May mắn thay, đã có nhiều nhận thức hơn về tầm quan trọng của việc vận động vì động vật trong trang trại trong những năm gần đây. Nhưng vẫn còn, hầu hết các tổ chức vận động vì động vật trong trang trại đều non trẻ so với các tổ chức vận động vì động vật khác như các hiệp hội nhân đạo.
Mặc dù thật không may là động vật trong trang trại bị bỏ ngỏ, đây cũng là một cơ hội để tạo ra tác động lớn nếu bạn là người muốn giúp đỡ động vật: những nỗ lực bổ sung trong lĩnh vực này có khả năng sẽ có tác động lớn hơn nhiều đến động vật so với việc làm việc trong các lĩnh vực khác.
Khả năng giải quyết
Việc giảm thiểu và loại bỏ sự đau khổ của động vật trong trang trại là một nhiệm vụ rất phức tạp, nhưng đã có những tiến bộ đáng kể cho động vật trong trang trại trong những thập kỷ gần đây — đặc biệt là từ các cuộc cải cách phúc lợi động vật mang tính thể chế và sự phát triển của các sản phẩm thay thế cho sản phẩm từ động vật. Cũng có những cách đầy hứa hẹn để giúp đỡ chúng trong tương lai thông qua việc tiếp tục xây dựng phong trào và nghiên cứu.
Cải cách phúc lợi động vật ở cấp độ tổ chức
Các chiến dịch phúc lợi động vật mang tính thể chế do các nhóm khá nhỏ tổ chức đã đạt được một số kết quả thực sự ấn tượng trong những năm gần đây, đặc biệt là trong việc giảm sử dụng lồng cho gà đẻ trứng. Một số tiểu bang và quốc gia thậm chí đã ban hành luật cấm lồng, nhờ vào các sáng kiến bỏ phiếu và chiến dịch bầu cử (và được thực hiện bởi công việc của những người vận động vì động vật tận tụy). Cải cách phúc lợi động vật cho gà được nuôi để lấy thịt, cá nuôi và thậm chí tôm cũng bắt đầu được thực hiện.
Đây là một khởi đầu tuyệt vời, và cho thấy có thể đạt được bao nhiêu bằng phương pháp này. Nhưng tất nhiên, còn rất nhiều việc phải làm: những thay đổi sâu hơn về mặt doanh nghiệp và lập pháp có thể tác động đến hàng trăm triệu động vật, hiện tại và trong tương lai, và giảm thiểu đáng kể sự đau khổ của chúng.
May mắn thay, có sự ủng hộ cao của công chúng đối với các cải cách phúc lợi động vật. Những người vận động có thể sử dụng sự ủng hộ này làm đòn bẩy và mang lại sự thay đổi bằng cách đối thoại mang tính xây dựng với các bên liên quan, hoặc theo đuổi các chiến dịch tiêu cực chống lại họ nếu họ không đồng ý thực hiện thay đổi.
Các lựa chọn thay thế cho sản phẩm từ động vật
Tiến bộ công nghệ trong quá khứ đã mang lại những kết quả rất tích cực cho động vật. Ví dụ, việc phát hiện ra dầu hỏa để sử dụng trong đèn đã đẩy nhanh sự sụp đổ của ngành săn bắt cá voi vì dầu hỏa có thể thay thế dầu cá voi. Sự phát minh ra ô tô có nghĩa là động vật không còn cần thiết cho hầu hết các hình thức vận chuyển.
Các tiến bộ công nghệ khác có thể tạo ra sự khác biệt lớn trong việc giảm bóc lột động vật. Chúng ta đã thấy những phát triển thú vị:
- Các sản phẩm sữa, trứng và thịt có nguồn gốc thực vật có sẵn ở hầu hết các cửa hàng tạp hóa và nhà hàng.
- Quần áo và vật liệu không liên quan đến sự tàn ác với động vật đã trở nên phổ biến.
Trong tương lai, những phát triển sâu hơn có tiềm năng làm cho các ngành công nghiệp chăn nuôi trở nên lỗi thời và cứu sống hàng tỷ động vật.
Xây dựng phong trào
Phong trào vận động vì động vật đã đi một chặng đường dài. Nhiều thập kỷ trước, nhận thức của công chúng về sự đau khổ của động vật trong trang trại rất thấp. Sự đau khổ của động vật hoang dã thậm chí còn không được coi là một lĩnh vực riêng biệt cho đến vài năm trước. Có rất ít tổ chức làm việc về những vấn đề này, và họ phần lớn phụ thuộc vào một số ít tình nguyện viên.
Ngày nay, nhờ nỗ lực của hàng trăm người vận động vì động vật, phong trào đã tự chuyển mình. Hiện nay có một mức độ nhận thức hợp lý về sự đau khổ của động vật trong trang trại trong công chúng, và đôi khi cả sự đau khổ của động vật hoang dã. Các tổ chức cũng nhiều hơn và có tổ chức hơn.
Những nỗ lực xây dựng phong trào có thể củng cố và phát triển phong trào hơn nữa, và do đó cải thiện cơ hội thành công cho động vật.
Nghiên cứu
Sự đau khổ của động vật là một vấn đề cấp bách nhưng phức tạp: đôi khi chúng ta không biết phải làm gì để giúp đỡ động vật. Chúng ta có thể cần những lý giải triết học và khoa học để theo đuổi một cách tiếp cận cụ thể, cộng với dữ liệu để hỗ trợ cho lập luận của mình. Nói cách khác, chúng ta cần nhiều nghiên cứu hơn.
Trong quá khứ, nghiên cứu về quyền và phúc lợi động vật chủ yếu giới hạn ở một vài học giả. Ngày nay có nhiều nhà nghiên cứu độc lập và thậm chí cả các tổ chức nghiên cứu chuyên biệt tập trung vào động vật. Công việc của họ đã đóng vai trò quan trọng trong sự thành công của các nỗ lực vận động vì động vật.
Một số hướng nghiên cứu mà chúng tôi rất hào hứng theo đuổi bao gồm:
- Định lượng một cách khoa học mức độ đau khổ mà động vật trải qua trong các trang trại công nghiệp, và điều đó có thể thay đổi như thế nào nếu các hệ thống và thực hành khác nhau được áp dụng.
- Phát triển các công nghệ mới có thể cứu hàng triệu động vật khỏi cái chết và sự đau khổ không cần thiết.
- Nghiên cứu khoa học xã hội cho phép những người vận động chọn các chiến lược và chiến thuật tốt hơn có sức ảnh hưởng với mọi người.
Tất nhiên, không có gì đảm bảo rằng những nỗ lực này sẽ thành công. Nhưng chúng ta đã thấy những tiến bộ hữu hình, và phong trào hiện có nhiều nguồn lực và con người hơn để khám phá các hướng đi hứa hẹn khác nhằm giúp đỡ động vật một cách hiệu quả nhất có thể.